Buitengoed Veenhuis en de Kozakkenlinde

Boven: Het oude herenhuis van het buitengoed omstreeks 1876. Via het fraaie bordes van de hoofdingang kwam men in het woongedeelte. Daaronder zien we het souterain voor het personeelwaar de keuken was gevestigd (upstairs downstairs). Korte tijd later is het huis helaas afgebroken.                                                                                                                                                                           Onder zien we de oostgevel van het herenhuis met rechts het bordes en links de vele bijgebouwen.

Het buitengoed Veenhuis was oorspronkelijk een Spijker. In 1580 was het een leengoed van de Spaanse koning Filips II. In het familie archief van Houck vond ik deze oude akte uit 1580 geschreven op perkament (zie boven).

Onder: In deze akte lezen we het volgende: Ik Philips bij der gratie gods koning van Casstillie …………….enz. In de akte lezen we vervolgens dat Roebrecht van der Beeck, stadhouder van de lenen van Overijssel, geeft in leen aan Wijntjen Bruijns, na het overlijden van haar vader Wijnolt Bruijns,  het erve en goed geheten ten Veenhuijs gelegen in Joen (Tjoene) in het kerspel van Deventer.  De familie Bruijns (met o.a. Schepenen van de stad Deventer) heeft lang op het Veenhuijs gewoond. Uit de akte van 15 April blijkt dat Wynoltt (Wijnold) Bruins niet meer leeft. Is hij bij het beleg van Deventer gesneuveld? We weten het niet. In de akte wordt vermeld dat het leengoed overgaat naar zijn dochter Wijntjen Bruins. De zoons waren op dat moment nog minderjarig. Terwijl Deventer in 1580 in Staatse handen was, zwoer Wijntjen Bruijns als leenman de Spaanse koning eeuwige trouw.  Spaanse troepen waren destijds nog wel actief rondom de stad. Het was allemaal heel gevaarlijk vooral buiten de stad.

Markevergaderingen van Tjoene : Holtspraek onder den Hijligen boom.

De markegenoten van Tjoene vergaderden heel vaak op een heel bijzondere plaats namelijk bij een hele dikke eik die vlakbij de doorgaande weg van Deventer naar Zwolle stond. Ook op 30 oktober 1550 blijkt uit het markeboek van Tjoene, dat er weer een holtgericht gehouden was `toen ze onder de hijlige boom versamelt geweest zijn` De boom stond op het landgoed Veenhuis en was daar waarschijnlijk ooit als grenspaal geplant. In de boom was een groot kruis `uitgehouwen`  Misschien was deze boom , die bedevaarders uit wijde omgeving aantrok, door een miraculeuze gebeurtenis onderwerp van verering geworden, zoals wel vaker voorkwam in het land. Ook op het landgoed Frieswijk stond zo´n heilige boom die vereerd werd. Leuk is dat op de kaart die Jacob van Deventer in 1556 in opdracht van de Spaanse Koning Philips II maakte, op de plek van de heilige boom bij het Veenhuis een kruis is ingetekend !

In 1613 bleek dat de heilige boom , deze imposante eik, verdwenen was. De Spanjaarden waren verdwenen en de nieuwe kerkelijk autoriteiten hadden waarschijnlijk opdracht gegeven de boom om te hakken omdat in de ogen van de gereformeerden de verering hiervan gelijk stond aan afgoderij.

Hoe dan ook, in de notulen van 18 mei 1614 wordt vermeld dat de markerichters Melchior van Briel en Hendrik Snijder hebben "doen setten einen lindeboom die mettet setten vijftig stuiver kostte, op de plaatse daer die eykenboom plach tho sta, ende daer die erfgenamen haere gewoentlicke holtspraeke holden ". Uit de notulen van 1619 en 1620 wordt als vergaderplaats van de marke-eigenaren van Tjoene alleen maar genoemd "by de jongen lindeboom".  De oude linde staat er nog steeds op deze plek aan de IJsseldijk en heeft inmiddels een leeftijd van ruim 400 jaar.

De kozakkenlinde op de Platvoet in 1929. Op de voorgrond staat M.E. Houck wiens moeder op het buitengoed Veenhuis werd geboren.

Bij de foto onder zien we M.E. Houck bij de Veenhuiskolk en op de achtergrond het oude erve Veenhuis. Deze boerderij gelegen aan de Wetermansweg werd in 1934 volledig verwoest door brandstichting. In het jaar 1300 werd deze boerderij Veenhuis al in de archieven genoemd.  Zie verder de vele bijzondere verhalen in het boek (54 blz.).